ONOPVALLENDE DRUGS: CAFEÏNE
Bij het woord drugs denken de meeste mensen waarschijnlijk als eerste aan cocaïne, speed of misschien aan cannabis. De kans is heel klein dat iemand koffie noemt. En toch is cafeïne een drug, alhoewel een vrij onopvallende. Want het gebruik van cafeïne is heel normaal en de meeste mensen maken zich geen zorgen over de invloed die het heeft op hun lichaam en geest. Daarom kijken we in deze blog naar de onopvallende drug cafeïne en de effecten die het op ons heeft.
Cafeïne: een onopvallende drug
Cafeïne is een stofje dat stimulerend werkt en dat vinden we wel prettig. Ook in Nederland wordt cafeïne veel gebruikt en dan voornamelijk via koffie. 66% van de Nederlanders drinkt dagelijks een bakkie van het zwarte goud en gemiddeld worden er vier koppen koffie per dag gedronken. Je kunt dus wel zeggen dat Nederland op koffie draait!
Koffie (en andere producten die cafeïne bevatten) zijn dus heel normaal om te gebruiken. Niemand kijkt er van op als je koffie, thee of een energiedrankje neemt, of dat nu thuis, op je werk of op de sportschool is. Maar hoe normaal het ook is dat betekent niet dat cafeïne geen effect op je heeft. Cafeïne zit trouwens niet alleen in de koffie- en theeplant. Er zijn zo’n 30 verschillende plantensoorten die cafeïne bevatten. Ook thee bevat cafeïne, dan wordt het theïne genoemd en guarana bevat guaranine. Voorbeelden van planten die deze stof bevatten zijn:
- Koffie
- Thee
- Guarana
- Yerba maté
- Cacao
Hoeveel cafeïne krijg je nu binnen als je koffie of iets anders neemt dat cafeïne bevat? Een kopje koffie bevat 88 mg cafeïne en een kop zwarte thee gemiddeld 38 mg. Hieronder zie je een overzichtje met de gemiddelde hoeveelheid cafeïne die drankjes of voeding bevatten:
- Koffie: 88 mg
- Energiedrankje: 75 mg
- Yerba mate: 40 mg
- Zwarte thee: 38 mg
- Groene thee: 19 mg
- Cola: 18 mg
- Pure chocolade (30 gram): 12 mg
De vraag is natuurlijk wat de effecten van cafeïne zijn. We noemen het een drug, maar is deze stof echt vergelijkbaar met bekende drugs als cocaïne of MDMA? De effecten van cafeïne zijn natuurlijk wel anders, maar dat de stof invloed heeft op lichaam en geest valt niet te ontkennen.
Waarom je cafeïne een drug kunt noemen
Volgens de Jellinek kliniek zijn drugs stoffen die je bewust inneemt (vanwege een niet-medische reden) en die invloed hebben op je bewustzijn en zintuigen. Ze kunnen je verdoven, oppeppen of je waarneming veranderen. Cafeïne is een van de onopvallende drugs, omdat het een oppeppend middel is. Het heeft een grote invloed op lichaam en geest.
De stimulerende werking van cafeïne
De meeste mensen gebruiken cafeïne vanwege de stimulerende werking. Deze werking komt voort uit het feit dat cafeïne een vergelijkbare structuur heeft als adenosine. Het kan dan ook de adenosine-receptoren gebruiken, waardoor adenosine zelf geen effect meer kan hebben. De hersenen nemen geen adenosine meer waar. Maar deze neurotransmitter heeft een kalmerende invloed. Zonder dit stofje blijft de zenuwactiviteit dus verhoogd, waardoor de hypofyse gestimuleerd wordt.
De hypofyse geeft het lichaam het signaal om zich voor te bereiden op verhoogde activiteit. De bijnier gaat meer adrenaline afgeven, waardoor je je alert en wakker voelt. De lever geeft meer suiker af, waardoor je meer energie krijgt. Onder invloed van cafeïne gaat je hartslag omhoog en je ademhaling versnelt. Veel mensen merken dat ze zich beter kunnen concentreren en dat hun uithoudingsvermogen beter is als ze cafeïne hebben gebruikt.
Invloed op de slaap
Wie cafeïne gebruikt, voelt zich minder moe. Dat is ook een van de redenen dat het een negatief effect op je slaap heeft. Je lichaam maakt gedurende de dag steeds meer van de neurotransmitter adenosine aan. Dit stofje zorgt ervoor dat je je aan het einde van de dag moe en slaperig voelt. Zoals je eerder al kon lezen, bindt cafeïne zich aan de adenosine receptoren. Het nadeel is dan ook dat je wel adenosine aanmaakt, maar dat de neurotransmitter zich niet aan de receptoren kan binden.
Je gaat je dus niet moe voelen en veel mensen die cafeïne gebruiken, hebben dan ook moeite met in slaap vallen of doorslapen. Niet alleen zorgt cafeïne ervoor dat je minder slaapt, maar ook dat je een kwalitatief minder goede slaap hebt. Cafeïne is een van de belangrijkste oorzaken van slaapproblemen.
De nadelen van cafeïne
Het gebruik van cafeïne heeft voordelen, anders zouden niet zoveel mensen het gebruiken. Maar bij meer dan vier kopjes koffie per dag brengt cafeïne al meer nadelen dan voordelen met zich mee. Dit zijn de nadelen van cafeïne:
- Negatieve impact op je slaappatroon
- Kan psychologisch verslavend werken
- Je bouwt tolerantie op
- Kan rusteloosheid en angstgevoelens veroorzaken
- Ontwenningsverschijnselen als je stopt met cafeïne gebruik
Cafeïne verslavend of niet?
Het blijkt dat cafeïne niet daadwerkelijk verslavend werkt. Wel kun je er geestelijk van afhankelijk worden, doordat je gewend bent geraakt aan de stimulerende effecten. Mensen zeggen vaak dat ze hun kop koffie nodig hebben om ‘s ochtends te kunnen opstarten. Maar dat verlangen naar cafeïne is meestal niet zo sterk dat je echt niet meer zonder de stof kunt.
Je kunt echter wel tolerantie ontwikkelen voor cafeïne. Meestal heb je steeds meer van de stof nodig om de stimulerende effecten te blijven voelen. Daarbij komt dat je ook last kunt krijgen van ontwenningsverschijnselen als je plotseling stopt met cafeïne gebruiken. Hoe meer cafeïne je normaal gesproken gebruikt, hoe heftiger deze zijn. De meeste mensen krijgen last van hoofdpijn, concentratieproblemen, gevoelens van lusteloosheid en prikkelbaarheid en moeilijk wakker worden.
De vergelijking met drugs
Cafeïne een drug noemen, lijkt misschien wel heftig. Maar toch werkt deze stof matig verslavend en heeft het veel invloed op je mentale en fysieke welzijn. Het kan verstandig zijn om je cafeïne gebruik eens tegen het licht te houden. Bij een dagelijkse inname van 100 mg per dag (dus iets meer dan een kopje per dag), kunnen al ontwenningsverschijnselen ontstaan als je probeert te stoppen. Uit onderzoek komt naar voren dat mogelijk 30% van de cafeïne gebruikers afhankelijk is van hun dagelijkse inname van koffie, energiedrankjes, chocola of thee.
Wat denk je, kun jij stoppen met cafeïne wanneer je maar wilt? Of moet je niet denken aan een leven zonder deze fijne oppepper? Het kan verhelderend zijn om eens te ervaren hoe je je voelt zonder cafeïne. Het kan wonderen doen voor je slaap, je gezondheid en je emotionele welzijn. Aan de andere kant kan het gematigde gebruik van cafeïne ook niet heel veel kwaad. We laten het aan jou over om te besluiten wat voor jou het beste is.
